تب دنگی یک بیماری ویروسی است که از طریق گزش پشه‌های آلوده به ویروس دنگی به انسان منتقل میشود. این بیماری به نام “تب استخوان شکن” هم شناخته میشود و توسط چهار نوع ویروس دنگی (DENV-۱, DENV-۲, DENV-۳, DENV-۴) ایجاد میشود. علائم آن شامل تب بالا، دردهای شدید عضلانی و مفصلی، سردرد، راش پوستی، و در برخی موارد حالت تهوع و استفراغ است. این بیماری به‌طور معمول در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شایع است. درمان خاصی برای تب دنگی وجود ندارد و مراقبت‌های حمایتی مانند استراحت، مصرف مایعات، و داروهای ضدتب و ضد درد معمولاً توصیه میشود. جلوگیری از گزش پشه‌ها و کنترل جمعیت آنها مهم‌ترین روش‌های پیشگیری هستند.
تب دنگی چگونه منتقل میشود؟
تب دنگی توسط پشه‌های آلوده به ویروس دنگی به انسان منتقل میشود، به ویژه گونه‌های Aedes aegypti و Aedes albopictus. این پشه‌ها اغلب در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری پراکنده هستند و در طول روز فعالیت می‌کنند. این ویروس به صورت مستقیم از فرد به فرد منتقل نمی‌شود؛ بلکه پشه‌های آلوده ابتدا فرد آلوده را نیش می‌زنند و سپس ویروس را به افراد دیگر منتقل می‌کنند.
پشه آئدس (Aedes aegypti) شکلی خاص دارد که آن را از دیگر پشه‌ها متمایز می‌کند. این پشه‌ها:
- دارای بدنی سیاه با نوارهای سفید روی پاها هستند.
- روی ناحیه توراکس الگوی سفید مشخص به شکل چنگک یا لایرا وجود دارد.
- معمولاً اندازه‌ای کوچک دارند، حدود ۴ تا ۷ میلی‌متر.
در تصویر زیر می‌توانید این پشه را مشاهده کنید:
علائم تب دنگی و پیشرفت آن
- تب بالا
- سردرد شدید
- درد پشت چشم‌ها
- درد شدید عضلانی و مفصلی
- راش پوستی
- تهوع و استفراغ
- خستگی شدید
- تورم غدد لنفاوی
در موارد شدیدتر تب دنگی ممکن است علائم زیر نیز ظاهر شوند:
- درد شدید شکم
- خونریزی لثه یا بینی
- استفراغ مداوم
- تنفس سریع
- خون در استفراغ یا مدفوع
- خستگی و بی‌قراری
- تشنگی شدید
- پوست رنگ پریده
- احساس ضعف
علائم این بیماری ممکن است تا ۲ تا ۷ روز ادامه داشته باشند، و افرادی که بار دوم به آن مبتلا می‌شوند، علائم شدیدتری تجربه می‌کنند.
تشخیص این ویروس
تشخیص تب دنگی تنها از روی علائم می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا علائم اولیه آن مشابه آنفولانزا و گاهی شبیه به مالاریا یا حصبه است. برای تشخیص دقیق، پزشک ابتدا در مورد سابقه پزشکی و سفرهای اخیر شما سوال خواهد کرد. ضروری است که تمام مناطق سفر کرده خود را با جزئیات بیان کنید. سپس، احتمالاً پزشک از شما نمونه خون می‌گیرد تا در آزمایشگاه ابتلا به عفونت یکی از انواع ویروس دنگی تشخیص داده شود.
عوارض تب دنگی
تب دنگی شدید ممکن است عوارضی مانند خونریزی داخلی و آسیب به اندام‌ها را به همراه داشته باشد. افت شدید فشار خون نیز خطرناک است و می‌تواند باعث شوک و حتی مرگ شود. اگر زن باردار به این بیماری مبتلا شود، احتمال انتقال ویروس به جنین وجود دارد. ویروس می‌تواند هنگام زایمان به نوزاد منتقل شود و باعث زایمان زودرس، تولد نوزاد با وزن کم یا مشکلات دیگر در نوزاد شود.
درمان تب دنگی
در حال حاضر درمان مشخصی برای این ویروس وجود ندارد و درمان‌ها بیشتر بر تسکین علائم تمرکز دارند. پزشکان معمولاً استامینوفن را برای کنترل درد و تب توصیه می‌کنند. استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین به دلیل افزایش خطر خونریزی مناسب نیست. در موارد شدید، بیمار باید در بیمارستان بستری شود تا مراقبت‌های لازم شامل تجویز مایعات و الکترولیت‌های داخل وریدی، پایش فشار خون، و در صورت نیاز، انتقال خون انجام شود.
مراقبت‌های خانگی
برای مدیریت تب دنگی در خانه، می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه برای کاهش درد استفاده کنید و حتماً آب فراوان بنوشید تا از کم آبی جلوگیری شود. در صورت مشاهده علائم کم آبی مانند کاهش ادرار، خشکی دهان، کم شدن اشک، یا بی‌حالی و گیجی، باید به پزشک مراجعه کنید.
نکات مهم برای بهبود سریع‌تر
- استراحت کافی: بدن نیاز به زمان و انرژی برای مبارزه با ویروس دارد.
- مصرف مایعات زیاد: آب، آبمیوه‌های طبیعی، و سوپ‌های آبکی به حفظ سطح مایعات بدن کمک می‌کنند.
- پرهیز از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: این داروها می‌توانند خطر خونریزی را افزایش دهند.
مراقبت مناسب و به موقع می‌تواند به کاهش عوارض و بهبود سریع‌تر بیمار کمک کند.
پیشگیری از تب دنگی
محققان در حال توسعه و بررسی واکسن تب دنگی هستند. در مناطقی که این بیماری شایع است، واکسن برای افرادی که قبلاً به تب دنگی مبتلا شده‌اند، تجویز میشود. این واکسن در سه دوز طی ۱۲ ماه تزریق میشود و تأیید شده است. در حال حاضر، بهترین روش برای جلوگیری از تب دنگی، اجتناب از گزیده شدن توسط پشه‌ها و اتخاذ اقدامات لازم برای کاهش جمعیت آنها است.
روش‌های پیشگیری
اگر در مناطق شیوع این ویروس زندگی می‌کنید یا قصد سفر به آنجا را دارید، می‌توانید با انجام اقدامات زیر از ابتلا به این ویروس جلوگیری کنید:
- تهویه مطبوع: خانه‌ها باید دارای تهویه مطبوع باشند. پشه‌های حامل ویروس دنگی بیشتر در ساعات صبح تا غروب فعال هستند؛ اما ممکن است شب‌ها نیز نیش بزنند.
- لباس مناسب: در این مناطق، لباس‌های آستین بلند، شلوار، جوراب و کفش بپوشید.
- مواد دافع پشه: از مواد دافع پشه مانند پرمترین استفاده کنید. می‌توانید این مواد را روی لباس، توری تخت و وسایل کمپینگ بکار ببرید.
واکسن تب دنگی
واکسن تب دنگی تأیید شده و فقط برای افرادی تجویز میشود که قبلاً به این بیماری مبتلا شده‌اند. در آزمایش خون این افراد، عفونت قبلی با یکی از ویروس‌های دنگی قابل تشخیص است. افرادی که قبلاً به این بیماری مبتلا نشده‌اند، نباید واکسن تب دنگی را تزریق کنند، زیرا این واکسن می‌تواند خطر تب دنگی شدید و بستری شدن در بیمارستان را در صورت ابتلا در آینده افزایش دهد.
نتیجه‌گیری
تب دنگی یک بیماری ویروسی است که توسط پشه‌های آلوده به ویروس دنگی، به‌ویژه گونه‌های Aedes aegypti و Aedes albopictus، منتقل میشود. این بیماری علائمی مانند تب بالا، سردرد شدید، دردهای عضلانی و مفصلی، راش پوستی، تهوع و استفراغ دارد. در موارد شدید، تب دنگی می‌تواند منجر به عوارض خطرناکی مانند خونریزی داخلی، افت شدید فشار خون، و آسیب به اندام‌ها شود.
تشخیص این بیماری به دلیل شباهت علائم آن با بیماری‌های دیگر مانند آنفولانزا، مالاریا و حصبه دشوار است. برای تشخیص دقیق، پزشکان از سابقه پزشکی و سفر بیمار استفاده می‌کنند و آزمایش خون انجام می‌دهند.
درمان خاصی برای تب دنگی وجود ندارد و تمرکز بر روی تسکین علائم است. استراحت، مصرف مایعات، و استفاده از مسکن‌هایی مانند استامینوفن توصیه میشود. در موارد شدید، بستری شدن در بیمارستان و تجویز مایعات و الکترولیت‌های داخل وریدی لازم است.
در صورتی که نیاز به مشاوره دارید با کارشناسان کلینیک زعفرانیه در ارتباط باشید.